Akdeniz

AKDENİZ
(AYİRİNİ - AYRİNİ – AYA İRİNİ – AGIA EIRINI)

Girne   ilçesinin batıdaki son köyü olan Akdeniz , Girne kentinin 38 km güneybatısındadır ve  Omorfo (Güzelyurt) Körfezi’nin yakınındaki bir düzlükte  kuruludur.Köy; kuzeyde Koruçam (Kormacit) ile Sadrazamköy (Livera) , doğuda Tepebaşı (Yorgoz) ile Karpaşa (Karpasia) , güneydoğuda Güzelyurt ilçesine bağlı bir köy olan Kalkanlı (Kapouti – Kalo Chorio) ve güneybatıda yine bir Güzelyurt ilçesi köyü olan Yayla (Kumköy – Syrianochori) ile komşudur. Köy orjinal adı olan Ayirini (Aya İrini) adını ; 1260 yılında burada yaşadığı söylenen ve öldükten sonra azize ilan edilen  Rahibe Eirene (İrene)’den almıştı . Köy adlarının Türkçeleştirildiği 1975 yılında köye , yakınındaki Akdeniz Ormanları’ndan dolayı “Akdeniz” adı verilmiştir.
    
Etrafı ormanlarla kaplı olan köy verimli topraklara sahiptir. Bu nedenle tahıl ekimi yanında sulu tarım da yapılmakta ve her çeşit sebze , meyve ve narenciye yetiştirilmektedir . Köy özellikle karpuzu ile ünlenmiştir. Köy arazileri içerisinde bulunan harup ve zeytin ağaçları da köylünün diğer gelir kaynaklarıdır. Köyde hayvancılık çok gelişmiştir . Hayvanlardan sağlanan süt , köy içerisinde ve yakınında bulunan tesislerde  başta “hellim” olmak üzere süt ürünlerine dönüştürülmektedir .
1974’ten önce köy, Türklerin çoğunlukta olduğu karma bir nüfusa sahipti . 1946 yılında yapılan nüfus sayımında köyün nüfusu 368 idi . Kıbrıs Cumhuriyeti’nin ilan edildiği 1960’ta yapılan sayımda ise köyde 305 Türk ile 166 Rum yaşıyordu ve toplam nüfus 471 idi . II. Barış Harekatı’nı takiben köydeki Rumlar köyü terk etmişlerdi. 1996 yılındaki sayımda Akdeniz köyünün nüfusu 478 , 2006’da ise 597 ve 2011 yılında yapılan sayımda 522 olarak saptanmıştır .
Köyün 2 km batısında , Omorfo Körfezi’ndeki  4300 m uzunluğundaki plajın altın sarısı kumsalı, “chelonia  mydas” türü kaplumbağaların yumurtlama alanıdır. Plaj , orman ile içiçedir .

KÖYDEKİ  ÖNEMLİ  ESERLER

AKDENİZ (AYİRİNİ) CAMİSİ

Köy meydanında bulunan cami oldukça yeni bir yapıdır . Camiden ayrı olarak inşa edilmiş olan minare ise  1990’lı yıllarda , sonradan yapıya eklenmiştir.

 AKDENİZ KÖY CAMİSİ

AGIA EIRINI (AYA İRİNİ – ST.İRENE) KİLİSESİ

Köyün batısında bulunan  kilise Azize İrini’ye adanmıştır. Mimari bakımdan bir özelliği olmayan yapının inşa tarihi 1832’dir. Rupert Gunnis’e göre kilise avlusunda , 4 satır halinde yazılar içeren Roma dönemine ait bir mezar taşı (cippus) bulunuyordu .

ANIT AĞAÇ
KIZIL ÇAM “MERSİNLİK ÇAMI” (Pinus brutia Tenore) - Pinaceae

Orman Dairesi tarafından “Anıt  ağaç” olarak kabul edilen Mersinlik Çamı ,  Tepebaşı – Akdeniz köyleri arasındaki asfalt yol üzerinde bulunmaktadır. 21 m yüksekliğinde ve 3.50 m çevre genişliğindeki bu ağaç yaklaşık olarak  300 yaşındadır. Orman Dairesi Güzelyurt Bölge Şefliği’nin kontrolundadır.
2000 yılında kabuk böceği hastalığı nedeniyle kurumuştur.

AKDENİZ ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ

Avrupa Birliği (AB) Doğa Koruma Projesi kapsamında koruma altına alınan “Akdeniz Özel Çevre Koruma Bölgesi”, ilçenin batı kıyılarında geniş bir alanı kaplamaktadır. Bitki, hayvan ve kuş türleri için çok önemli ve bozulmamış bir doğal alandır. Bu bölgede “endemik Limonium türleri bulunduran Akdeniz vejatasyonlu deniz uçurumu” habitatı ve “embriyonik değişken kum tepeleri” gibi  çok  hassas habitatlar   dokunulmamış   olarak
korunmuştur. Bu koruma bölgesindeki en önemli bitki türleri ; endemik “Kıbrıs Medoş Lalesi” ve endemik bir orkide türü olan “Kıbrıs Ofrisi”dir. Bölgedeki  kumsal alanlar ve plajlar  ise Yeşil ve Sini Kaplumbağaları’nın yumurtlama alanlarıdır. Yedi endemik kuş alttürünün göründüğü Akdeniz Özel Çevre Koruma Bölgesi, bulunduğu yer dolayısıyla Avrupa , Sibirya ve Kafkaslar’dan gelen 200’den fazla göçmen kuş türü için de önemli bir konaklama merkezidir.

AKDENİZ ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ

KUM TEPELERİ

AKDENİZ AYRELLİ FESTİVALİ

1974 öncesinde “5 Mayıs Aya İrini Panayırı” olarak düzenlenen etkinlik, 1974’den sonra 2013 yılında ilk kez 1. Akdeniz Ayrelli Festivali adıyla Lapta Belediyesi, Akdeniz Muhtarlığı ve Akdeniz Köyü Kalkındırma ve Çevreyi Koruma Derneği (AKÇEV) işbirliğinde gerçekleştirildi. Her yıl düzenli olarak gerçekleştirilmesi ve bölge tanıtımına katkı sağlaması amaçlanmaktadır.